ప్రతి సంవత్సరం ఏప్రిల్ 19న ప్రపంచ కాలేయ దినోత్సవాన్ని జరుపుకుంటారు. కాలేయ సంబంధిత వ్యాధులపై ప్రజల్లో అవగాహన కల్పించడం, కాలేయ ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకునేందుకు ఆరోగ్యకరమైన జీవనశైలిని అనుసరించేలా ప్రోత్సహించడం ఈ దినోత్సవ ముఖ్య ఉద్దేశ్యం. 2025 సంవత్సరానికి గాను ‘ఆహారమే ఔషధం’ (Food is Medicine) అనే థీమ్‌ను నిర్ణయించారు. మన శరీరంలో కాలేయం ఒక ముఖ్యమైన అవయవం. ఇది సక్రమంగా పనిచేస్తేనే మనం ఆరోగ్యంగా ఉండగలం.
శరీరంలోని విష పదార్థాలను వడపోయడం, జీర్ణక్రియకు సహాయపడటం, శక్తిని నిల్వ చేయడం, రోగనిరోధక వ్యవస్థను నియంత్రించడం వంటి కీలకమైన పనులను కాలేయం నిర్వర్తిస్తుంది. అయితే, కాలేయం ఒత్తిడికి గురైనా లేదా అనారోగ్యం పాలైనా, అది సరిగా పనిచేయడం లేదనడానికి కొన్ని సంకేతాలను బయటపెడుతుంది. ఈ సంకేతాలు తొలి దశలో చాలా సూక్ష్మంగా ఉంటాయి. కానీ వీటిని ముందుగానే గుర్తించడం రోగ నిర్ధారణ, చికిత్స విషయంలో ఎంతో కీలకం. కాలేయ సమస్యలను సూచించే 8 ప్రధాన లక్షణాలను నిపుణులు వివరిస్తున్నారు.
1. అలసట: సరైన నిద్ర, ఆహారం తీసుకుంటున్నా నిరంతరం తీవ్రమైన అలసట, నీరసంగా అనిపిస్తుంటే, అది కాలేయం సరిగా పనిచేయకపోవడం వల్ల కావచ్చు. ఇది కాలేయ సమస్యలలో ఒక సాధారణ లక్షణం, కానీ చాలామంది దీనిని గుర్తించరు.
2. కామెర్లు (జాండీస్): కళ్లు, చర్మం పసుపు రంగులోకి మారడం కాలేయ వైఫల్యానికి స్పష్టమైన సంకేతం. కాలేయం బిలిరుబిన్ అనే పసుపు వర్ణద్రవ్యాన్ని సరిగా విచ్ఛిన్నం చేయలేనప్పుడు కామెర్లు వస్తాయి.
3. మలంలో రంగు మార్పు: మలం ముదురు రంగులో లేదా బాగా లేత రంగులో ఉండటం బైల్ ఉత్పత్తి లేదా ప్రవాహంలో సమస్యలను సూచిస్తుంది. ఇది కాలేయ పనితీరు మందగించిందనడానికి గుర్తు.
4. కుడివైపు పొత్తికడుపు పైభాగంలో నొప్పి లేదా ఉబ్బరం: కాలేయంలో వాపు లేదా ఇతర సమస్యల వల్ల కడుపు పైభాగంలో కుడివైపు నొప్పిగా లేదా పట్టేసినట్లు అనిపించవచ్చు. కొన్నిసార్లు, ‘అసైటిస్’ (కడుపులో నీరు చేరడం) వల్ల ఉబ్బరంగా కూడా ఉంటుంది.
5. వికారం లేదా వాంతులు: అనేక అనారోగ్యాలలో ఇవి సాధారణమే అయినా, స్పష్టమైన కారణం లేకుండా నిరంతరం వికారం లేదా వాంతులు అవుతుంటే అది కాలేయ సమస్యకు సూచన కావచ్చు.
6. తేలికగా గాయాలు కావడం లేదా రక్తస్రావం: రక్తం గడ్డకట్టడానికి అవసరమైన ప్రోటీన్లను కాలేయం ఉత్పత్తి చేస్తుంది. కాలేయం దెబ్బతిన్నప్పుడు, చిన్న దెబ్బలకే చర్మంపై గాయాలు ( కమిలినట్లు) ఏర్పడటం లేదా తేలికగా రక్తస్రావం జరగడం గమనించవచ్చు.
7. చర్మంపై దురద: ఎటువంటి దద్దుర్లు లేకుండా చర్మం తరచుగా దురద పెడుతుంటే, కాలేయ వ్యాధి కారణంగా బైల్ సాల్ట్స్ (పైత్య లవణాలు) చర్మంలో పేరుకుపోవడం వల్ల కావచ్చు.
8. కాళ్లు లేదా చీలమండల వాపు: తీవ్రమైన కాలేయ వ్యాధులలో శరీరంలో ద్రవాలు పేరుకుపోవడం లేదా రక్త ప్రసరణలో లోపాల వల్ల కాళ్లు, చీలమండల వాపులు రావచ్చు.
ఏం చేయాలి?
గురుగ్రామ్‌లోని మాక్స్ హాస్పిటల్‌కు చెందిన గ్యాస్ట్రోఎంటరాలజీ అసోసియేట్ కన్సల్టెంట్ డాక్టర్ దీపాంశు ఖన్నా సూచనల ప్రకారం, పైన చెప్పిన లక్షణాలలో ఏవైనా కనిపిస్తే వెంటనే వైద్యుడిని సంప్రదించడం చాలా ముఖ్యం. లివర్ ఫంక్షన్ టెస్టులు (LFT) లేదా ఇమేజింగ్ పరీక్షల ద్వారా సమస్యను ముందుగానే గుర్తించవచ్చని ఆయన తెలిపారు.
కాలేయాన్ని ఆరోగ్యంగా ఉంచుకోవడానికి సమతుల్య ఆహారం తీసుకోవడం, రోజూ వ్యాయామం చేయడం, అధిక మద్యపానానికి దూరంగా ఉండటం, అనవసరమైన మందులు వాడకపోవడం, సొంత వైద్యం చేసుకోకపోవడం వంటివి పాటించాలని డాక్టర్ ఖన్నా సూచించారు. కాలేయ వ్యాధులను తీవ్రతరం కాకుండా నివారించడంలో ముందస్తు చికిత్స కీలక పాత్ర పోషిస్తుందని ఆయన వివరించారు.
కాలేయ ఆరోగ్యం మన మొత్తం ఆరోగ్యంపై ప్రభావం చూపుతుంది. పైన పేర్కొన్న లక్షణాల పట్ల అప్రమత్తంగా ఉండటం, ఆరోగ్యకరమైన జీవనశైలిని అలవర్చుకోవడం ద్వారా కాలేయ సంబంధిత సమస్యలను చాలా వరకు నివారించవచ్చు లేదా వాటిని తొలి దశలోనే గుర్తించి సరైన చికిత్స పొందవచ్చు.
