సింధు నదీ జలాల వినియోగం పెంచనున్న భారత్
పాకిస్థాన్‌కు భారీగా తగ్గనున్న నీటి సరఫరా
పహల్గామ్ ఉగ్రదాడి తర్వాత ఒప్పందాన్ని నిలిపివేసిన కేంద్రం
చీనాబ్ నదిపై రాన్‌బీర్ కాలువ భారీ విస్తరణకు సన్నాహాలు
నీటి వివాదం కొత్త ఉద్రిక్తతలకు దారితీసే అవకాశం
భారత్, పాకిస్థాన్ మధ్య ఇప్పటికే ఉద్రిక్తంగా ఉన్న సంబంధాలు మరింత క్షీణించే సూచనలు కనిపిస్తున్నాయి. సింధు నదీ జలాల వ్యవస్థ నుంచి తమ వాటా నీటి వినియోగాన్ని గణనీయంగా పెంచుకోవాలని భారత్ యోచిస్తున్నట్లు విశ్వసనీయ వర్గాల సమాచారం. ఈ చర్య కార్యరూపం దాల్చితే, దాయాది దేశం పాకిస్థాన్‌కు వెళ్లే నీటి సరఫరా భారీగా తగ్గే అవకాశం ఉంది. జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని పహల్గామ్‌లో ఏప్రిల్ 22న పాకిస్థాన్ ప్రేరేపిత ఉగ్రవాదులు జరిపిన ఘోర దాడి నేపథ్యంలో ఈ పరిణామం చోటుచేసుకోవడం ప్రాధాన్యతను సంతరించుకుంది. ఈ దాడిలో పలువురు అమాయకులు ప్రాణాలు కోల్పోయిన కొద్ది రోజులకే, ఇరు దేశాల మధ్య చారిత్రాత్మకంగా సింధు, దాని ఉపనదుల నీటి వినియోగాన్ని నియంత్రిస్తున్న సింధు జలాల ఒప్పందం (IWT)లో తన భాగస్వామ్యాన్ని భారత్ నిలిపివేసింది.
మే ప్రథమార్థంలో ఇరుదేశాల సరిహద్దుల్లో తీవ్ర ఉద్రిక్తతల అనంతరం కాల్పుల విరమణ ఒప్పందం కుదిరినప్పటికీ, సింధు జలాల ఒప్పందం విషయంలో భారత్ తన వైఖరిని మార్చుకోలేదని, భారత నీటి ప్రాజెక్టులు ప్రణాళిక ప్రకారమే ముందుకు సాగుతున్నాయని అంతర్జాతీయ వార్తా సంస్థ రాయిటర్స్ నివేదించింది. భారీ మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టులు పూర్తి కావడానికి సంవత్సరాలు పట్టొచ్చు, కానీ ఈ విషయంలో భారత్ పంపుతున్న రాజకీయ సంకేతాలు, నీటి ప్రవాహంపై ప్రాథమికంగా పడే ప్రభావాలు ఇప్పటికే గణనీయంగా ఉన్నాయని నిపుణులు విశ్లేషిస్తున్నారు. దీంతో, భారత్-పాకిస్థాన్ మధ్య నీరు ఒక కొత్త వివాదాంశంగా మారే ప్రమాదం పొంచివుంది.
భారత్ ప్రణాళికలు ఇవే
వ్యూహాత్మకంగా, సింధు నదీ వ్యవస్థ నుంచి, ముఖ్యంగా ఒప్పందం ప్రకారం పాకిస్థాన్‌కు కేటాయించిన చీనాబ్, జీలం, సింధు నదుల నుంచి నీటి వినియోగాన్ని వేగవంతం చేయాలని భారత్ ప్రణాళికలు రచిస్తోంది. ఇందులో అత్యంత కీలకమైన ప్రాజెక్టుగా చీనాబ్ నదిపై ఉన్న రాన్‌బీర్ కాలువ విస్తరణను పరిగణిస్తున్నారు. 19వ శతాబ్దంలో నిర్మించిన ఈ కాలువ ప్రస్తుతం సుమారు 60 కిలోమీటర్ల పొడవు ఉండగా, దీనిని ఏకంగా 120 కిలోమీటర్లకు విస్తరించాలని ప్రతిపాదించారు. ఈ విస్తరణ ద్వారా సెకనుకు 40 క్యూబిక్ మీటర్ల (క్యుమెక్కులు) నీటిని మళ్లించే ప్రస్తుత సామర్థ్యం నుంచి 150 క్యుమెక్కులకు పెంచుకోవచ్చు. ఇది కార్యరూపం దాల్చితే, పాకిస్థాన్‌లోని కీలక వ్యవసాయ ప్రాంతమైన పంజాబ్ ప్రావిన్స్‌కు వెళ్లే నీటి ప్రవాహం గణనీయంగా తగ్గుతుంది.
ఇవేకాకుండా, దిగువకు వెళ్లే నీటి లభ్యతను మరింత తగ్గించేలా ఇతర సాగునీటి, జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్టులను కూడా భారత్ చురుగ్గా పరిశీలిస్తోంది. సింధు, జీలం, చీనాబ్ నదుల నుంచి నీటిని ఉత్తర భారత రాష్ట్రాల్లోని ఇతర నదుల్లోకి మళ్లించే ప్రతిపాదనలు కూడా ఉన్నాయని రాయిటర్స్ సమీక్షించిన ప్రభుత్వ పత్రాలు సూచిస్తున్నాయి. ఒప్పందంలోని పరిమితుల కారణంగా గతంలో పశ్చిమ నదులపై చేపట్టని భారీ నీటి నిల్వ సామర్థ్యం గల ఆనకట్టల నిర్మాణ ప్రణాళికలు కూడా ఇందులో ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది.
పాకిస్థాన్‌పై తీవ్ర ప్రభావం
పాకిస్థాన్ తన వ్యవసాయ అవసరాల్లో దాదాపు 80% మరియు జలవిద్యుత్ ఉత్పత్తిలో అధిక భాగానికి సింధు నదీ వ్యవస్థపైనే ఆధారపడి ఉంది. ఈ నదుల నుంచి వచ్చే నీటి ప్రవాహంలో ఏదైనా గణనీయమైన తగ్గుదల పాకిస్థాన్ ఆహార భద్రత, ఆర్థిక వ్యవస్థ, ఇంధన సరఫరాపై తీవ్ర ప్రతికూల పరిణామాలను కలిగిస్తుంది. సింధు నదిపై భారత్ చేపట్టిన నిర్వహణ పనుల అనంతరం తమ భూభాగంలోని ఒక కీలక నీటి స్వీకరణ కేంద్రంలో నీటి మట్టాలు ఏకంగా 90% పడిపోయాయని ఇస్లామాబాద్ ఇప్పటికే ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది. భారత్ తన తాజా ప్రణాళికలతో ముందుకు సాగితే పాకిస్థాన్ ఎదుర్కోవలసిన సంక్షోభానికి ఇది ఒక చిన్న సూచన మాత్రమేనని విశ్లేషకులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
సింధు జలాల ఒప్పందాన్ని భారత్ ఏకపక్షంగా నిలిపివేయడాన్ని పాకిస్థాన్ తీవ్రంగా ఖండించింది. తమకు రావలసిన నీటి ప్రవాహాలను ఆపడానికి లేదా మళ్లించడానికి చేసే ఎలాంటి ప్రయత్నాలనైనా ‘యుద్ధ చర్యగా’ పరిగణిస్తామని హెచ్చరించింది.
కాగా, సింధు జలాల ఒప్పందం ప్రపంచంలోనే అత్యంత విజయవంతమైన నీటి భాగస్వామ్య ఒప్పందాలలో ఒకటిగా పేరుగాంచింది. ఇరు దేశాల మధ్య అనేక యుద్ధాలు, నిరంతర ఉద్రిక్తతలు నెలకొన్నప్పటికీ, ఈ ఒప్పందం మాత్రం దశాబ్దాలుగా నిలబడింది. ప్రస్తుత పరిణామాలు ఈ చారిత్రాత్మక ఒప్పందం భవిష్యత్తుపై నీలినీడలు కమ్ముకునేలా చేస్తున్నాయి.
